Zapytaj biologa, dlaczego drapieżniki nie eksterminują całej swojej ofiary. Częścią odpowiedzi jest często to, że między drapieżnikami a ofiarą trwa wyścig zbrojeń, w którym obie strony nieustannie wypracowują nowe sposoby wzajemnego oszukiwania.
Hipoteza ta jest szczególnie rozpowszechniona w przypadku nietoperzy i ich ofiar; owady. 50 milionów lat temu pierwsze nietoperze rozwinęły zdolność echolokacji, a tym samym polowania w ciemności, w odpowiedzi na to niektóre owady wyewoluowały uszy wrażliwe na ultradźwięki, dzięki czemu mogły słyszeć nietoperze i unikać ich.
Jeśli jednak trwa wyścig zbrojeń, nietoperze powinny były na to zareagować, mówi biolog z Uniwersytetu Południowej Danii, profesor nadzwyczajny i ekspert ds. nietoperzy Lasse Jakobsen, współautor nowego badania opublikowanego w czasopiśmie Current Biology. W badaniu on i współpracownicy kwestionować ewolucyjny wyścig zbrojeń między nietoperzami a owadami.
Pozostali autorzy to Daniel Lewanzik i Holger R. Goerlitz z Instytutu Inteligencji Biologicznej Maxa Plancka oraz John M. Ratcliffe i Erik Etzler z Uniwersytetu w Toronto.
Głównym argumentem potwierdzającym hipotezę wyścigu zbrojeń jest to, że niektóre nietoperze nie nawołują podczas polowań tak głośno jak inne, przez co owady nie mogą ich tak łatwo usłyszeć. Są to barbastelle (Barbastella barbastellus) i mają ok. 20 dB ciszej od innych nietoperzy polujących na owady latające, co oznacza, że emitowane przez nie ciśnienie akustyczne jest 10 razy niższe.
– Barbastelle jest tradycyjnie przedstawiany jako nietoperz, który „odpowiedział” owadom, mówi Lasse Jakobsen.
Coś jednak zaskoczyło jego i jego współpracowników: jeśli spojrzeć na bliskich krewnych barbastelle, praktycznie nie ma innych członków łapiących owady w powietrzu. Zamiast tego zjadają owady siedzące na powierzchniach, takich jak liście i gałęzie, a wszystkie te gatunki są cichsze niż gatunki polujące na owady latające.
W kręgach badaczy nietoperzy nietoperze, które łapią owady w powietrzu, nazywane są nietoperzami jastrzębiami, podczas gdy nietoperze, które zbierają owady z powierzchni, nazywane są, że tak powiem, nietoperzami zbierającymi plony. Barbastelle to nietoperz polujący.
– Jeśli większość rodziny brzanek zajmuje się zbieraniem pokłosów, to najprawdopodobniej ich przodek również był zbieraczem – mówi Lasse Jakobsen.
W związku z tym jest mało prawdopodobne, aby przodek barbastelle był głośnym straganem, który wyewoluował w szepczącego barbastelle w odpowiedzi na słuch owadów.
– Gatunek nie ma wolnego wyboru, jeśli ewoluuje w nowym kierunku. Na przykład warunkiem dla ssaków jest to, że ich przodek nie miał piór, więc ich potomkowie nigdy nie wyewoluują skrzydeł z piórami. Zamiast tego znaleźli inne rozwiązanie ułatwiające latanie: zmodyfikowaną skórę między palcami – wyjaśnia Lasse Jakobsen.
Gdyby jednak brzana nie rozwinęła swojej zdolności do cichszego polowania w powietrzu, w ramach wyścigu zbrojeń między owadami i nietoperzami; Skąd to pochodzi?
– To nie jest umiejętność rozwinięta. Po prostu nie może wydawać głośniejszych okrzyków, ponieważ jako potomek zbieracza pokłosów jest prawdopodobnie ograniczony morfologicznie. Znalazł jednak niszę, w której może wykorzystać połączenia o niskiej amplitudzie. Jest to ewolucyjny zbieg okoliczności; w pewnym sensie wpadło do tej niszy, gdzie było coś do jedzenia.
Niszę tę zamieszkują latające, nocne owady, które słyszą i dzięki temu dobrze unikają nocnych nietoperzy. Nie słyszą jednak na tyle dobrze, aby zarejestrować barbastelle, więc stają się ofiarą.
Przyczyny ograniczeń morfologicznych należy szukać w sposobie, w jaki nietoperze emitują dźwięki. Większość nietoperzy wydaje dźwięki z ust, co pozwala im wydawać głośne dźwięki. Z kolei wielu zbieraczy emituje dźwięk nosem, przez co ich odgłosy są o 20 dB niższe.
– Zatem powodem, dla którego brzany są dziś tak ciche, nie jest wyraz wyścigu zbrojeń między nietoperzami a owadami, ale po prostu wyraz faktu, że pochodzą one od nietoperzy, które nie potrafią krzyczeć tak głośno jak inne, mówi Lasse Jakobsen .
Nocne owady latające: Przykładami nocnych owadów latających są ćmy, chrząszcze i komary. Wiele ćm ma uszy i słyszy, gdy zbliża się nietoperz. Do ok. godz. 50 milionów lat temu, kiedy pojawiły się nietoperze, nocne owady latające nie miały żadnych znaczących wrogów. Dziś tylko nietoperze polują na owady w nocy.