Asteroida, która zabiła prawie wszystkie dinozaury, uderzyła w Ziemię wiosną. Do takiego wniosku doszedł międzynarodowy zespół naukowców po zbadaniu cienkich przekrojów, skanów rentgenowskich synchrotronów o wysokiej rozdzielczości i zapisów izotopów węgla w kościach ryb, które padły mniej niż 60 minut po uderzeniu asteroidy. Zespół przedstawia swoje odkrycia w czasopiśmie Nature.
Naukowcy z Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji, Vrije Universiteit (VU) w Amsterdamie, Vrije Universiteit w Brukseli (VUB) oraz Europejskiego Zakładu Promieniowania Synchrotronowego (ESRF) we Francji zwrócili się do unikalnej lokalizacji Tanis w Północnej Dakocie (Stany Zjednoczone), aby znaleźć skamieniałe wiosłonosy i jesiotry, które były bezpośrednimi ofiarami tak zwanego uderzenia meteorytu Chicxulub, który był również ostatnim dniem istnienia dinozaurów. Uderzenie wstrząsnęło płytą kontynentalną i spowodowało masywne fale stojące w zbiornikach wodnych. Zmobilizowały one ogromne ilości osadów, które pochłonęły ryby i zakopały je żywcem, podczas gdy kule uderzeniowe spadły z nieba, mniej niż godzinę po uderzeniu.
Skamieniałe ryby w złożu zdarzeń Tanis zachowały się w nieskazitelnym stanie, a ich kości nie wykazywały prawie żadnych śladów zmian geochemicznych. Dane rentgenowskie synchrotronu, które są udostępniane każdemu do zbadania, potwierdzają, że odfiltrowane sferule uderzeniowe nadal tkwią w ich skrzelach. Zachowały się nawet tkanki miękkie!
Wybrane ości ryb zostały przebadane pod kątem rekonstrukcji ostatniej sezonowości kredy. „Te kości zarejestrowały sezonowy wzrost, podobnie jak drzewa” – mówi Sophie Sanchez z Uniwersytetu w Uppsali i ESRF.
„Odzyskane słoje nie tylko uchwyciły historię życia ryb, ale także zarejestrowały ostatnią sezonowość kredy, a tym samym sezon, w którym nastąpiło katastrofalne wyginięcie” – mówi starszy autor Jeroen van der Lubbe z VU w Amsterdamie.
Dodatkowym dowodem było rozmieszczenie, kształty i rozmiary komórek kostnych, o których wiadomo, że również zmieniają się wraz z porami roku. „We wszystkich badanych rybach gęstość i objętość komórek kostnych można prześledzić przez wiele lat. Wzrosły one, ale jeszcze nie osiągnęły szczytu w roku śmierci” – mówi Dennis Voeten z Uniwersytetu w Uppsali.
Jeden z badanych wiosłonosów został poddany analizie stabilnego izotopu węgla, aby ujawnić jego roczny schemat żerowania. Dostępność zooplanktonu, jego ulubionej ofiary, wahała się sezonowo i osiągała szczyt między wiosną a latem.
„Ten tymczasowy wzrost spożycia zooplanktonu wzbogacił szkielet drapieżnika o cięższy izotop węgla 13C w porównaniu z lżejszym izotopem węgla 12C” – wyjaśnia Suzan Verdegaal-Warmerdam z VU Amsterdam. „Sygnał izotopu węgla w rekordzie wzrostu tego nieszczęsnego wiosłonosa potwierdza, że sezon żerowania jeszcze się nie osiągnął – śmierć nadeszła wiosną” – wnioskuje Melanie While z Uppsala University i VU Amsterdam, główna autorka publikacji.
Masowe wymieranie w końcu kredy stanowi jedno z najbardziej selektywnych wymierań w historii życia, w którym wyginęły wszystkie nieptasie dinozaury, pterozaury, amonity i większość gadów morskich, podczas gdy przetrwały ssaki, ptaki, krokodyle i żółwie. Ponieważ teraz wiemy, że wymieranie musiało rozpocząć się nagle podczas wiosny na półkuli północnej, zaczynamy rozumieć, że wydarzenie to miało miejsce podczas szczególnie wrażliwych etapów życia organizmów ostatniej kredy, w tym na początku cykli rozrodczych. A ponieważ jesień na półkuli południowej zbiega się z wiosną na półkuli północnej, przygotowania do zimy mogły właśnie chronić organizmy na półkuli południowej.
„To kluczowe odkrycie pomoże odkryć, dlaczego większość dinozaurów wymarła, podczas gdy ptaki i wczesne ssaki zdołały uniknąć wyginięcia” – podsumowuje Melanie While.
Źródło historii:
Materiały dostarczone przez Uniwersytet w Uppsali. Uwaga: Treść można edytować pod kątem stylu i długości.