Z nowych badań wynika, że nagłe, dotkliwe okresy suszy, zwane suszami błyskawicznymi, stają się coraz intensywniejsze na całym świecie, z godnym uwagi wyjątkiem w górzystej Azji Środkowej, gdzie zasięg gwałtownej suszy maleje. Badanie wykazało, że tendencje te napędzają ciepło i zmiany w rozkładzie opadów spowodowane ociepleniem klimatu.
Gwałtowne susze pojawiają się nagle, w ciągu kilku tygodni, uderzając w społeczności, które często nie są przygotowane, i powodując trwałe skutki. Stanowią one coraz większy problem w zakresie bezpieczeństwa wody i żywności. Nowe badanie jest pierwszym, w którym zastosowano systematyczne, ilościowe podejście do globalnej częstości występowania gwałtownych susz, mapując gorące punkty i regiony, w których nastąpił szybki wzrost zachorowań w ostatnich dziesięcioleciach.
„W wielu częściach świata obserwowaliśmy gwałtowne susze rozprzestrzeniające się na większe obszary, przez dłuższy czas i z większą szybkością” – powiedział Maheshwari Neelam, klimatolog z Centrum Lotów Kosmicznych Marshalla NASA i Stowarzyszenia Badań Kosmicznych Uniwersytetów. Jest główną autorką badania opublikowanego w Geophysical Research Letters, czasopiśmie AGU, zawierającym niezwykle efektowne raporty w krótkim formacie, mające natychmiastowe implikacje dla wszystkich nauk o Ziemi i kosmosie.
W badaniu zdefiniowano i monitorowano trzy krytyczne miary dotkliwości suszy: szybkość jej wystąpienia, czas trwania i zasięg geograficzny. Przeanalizował dane klimatyczne NASA z 40 lat MERRA-2, od 1980 do 2019 roku, zaczerpnięte z obserwacji pogody, zdjęć satelitarnych i modelowanej wilgotności gleby w strefie korzeni, w celu poprawy przewidywania i gotowości na wypadek katastrof.
„Na przykład w zlewniach Ameryki Południowej początek choroby następuje szybciej o około 0,12 dnia w roku, zatem w ciągu dekady choroby rozwijają się dzień wcześniej. Zasięg wzrasta o 1–3% rocznie” – powiedział Neelam. „Te wskaźniki mogą zostać wykorzystane przez systemy wczesnego ostrzegania do uwzględnienia tempa zmian charakterystyki gwałtownej suszy w ocenie ryzyka i gotowości na wypadek klęski żywiołowej”.
Ameryka Południowa, zwłaszcza południowa Brazylia i Amazonia, doświadcza silnego nasilenia we wszystkich trzech wymiarach gwałtownej suszy, co jest powiązane ze wzorcami wylesiania w regionie, wysokimi temperaturami i mniejszą ilością opadów. Kongo, Angola, Zambia, Zimbabwe, Republika Południowej Afryki, Lesotho i Madagaskar to także gorące punkty. Stwierdzono, że wysokie temperatury są ważniejsze niż zmniejszające się opady w afrykańskich zlewniach.
Pokrycie terenu jest również ważne dla zwiększenia podatności na suszę. Badanie wykazało, że sawanna i łąki są bardziej podatne na gwałtowne susze niż inne ekotypy, szczególnie w klimacie wilgotnym i półwilgotnym.
W zlewniach Azji Środkowej, skupionych w wysokich górach, w tym w Himalajach Karakorum, Tianshan i Hindukuszu, w okresie objętym badaniem zasięg gwałtownej suszy zmniejszył się, przełamując ogólnoświatową tendencję. Zmiany opadów spowodowane klimatem, topnienie pokrywy śnieżnej i przejście ze śniegu na deszcz w górach utrzymują wilgotność gleb. Neelam powiedział, że zmiany te mogą spowodować nasilenie się gwałtownych powodzi, które zaobserwowano w regionie.
Neelam podkreślił znaczenie zrozumienia reakcji krajobrazów na katastrofy w skali przełomowej dla oceny budżetów wodnych i gospodarki wodnej, wykraczającej poza granice geopolityczne.
„Zagrożenia naturalne nie mają wartości politycznej” – stwierdził Neelam. „Dlatego przyjrzeliśmy się działom wodnym, a nie krajom”.