Nowe badania opublikowane dzisiaj w Nature (środa, 2 listopada) pokazują, że największe na świecie tropikalne torfowiska przekształciły się z głównego magazynu węgla w źródło szkodliwych emisji dwutlenku węgla w wyniku zmian klimatycznych tysiące lat temu.
Mniej więcej w czasie, gdy zbudowano Stonehenge, 5000 lat temu, klimat środkowego Konga zaczął wysychać, co doprowadziło do emisji dwutlenku węgla przez torfowiska. Torfowiska przestały uwalniać węgiel i powróciły do usuwania węgla z atmosfery, gdy klimat ponownie stał się bardziej wilgotny w ciągu ostatnich 2000 lat, zgodnie z dużym międzynarodowym badaniem koordynowanym przez Uniwersytet w Leeds.
Naukowcy biorący udział w badaniu ostrzegają, że jeśli współczesne globalne ogrzewanie spowoduje susze w regionie Konga, historia może się powtórzyć, niebezpiecznie przyspieszając zmiany klimatyczne.
Gdyby tak się stało, z torfowisk do atmosfery mogłoby zostać uwolnionych do 30 miliardów ton węgla w postaci dwutlenku węgla, silnego gazu cieplarnianego. Odpowiada to globalnym emisjom ze spalania paliw kopalnych w okresie trzech lat.
Profesor Simon Lewis z University of Leeds i University College London, starszy autor badania, powiedział: „Nasze badanie przynosi brutalne ostrzeżenie z przeszłości. Jeśli torfowiska wyschną powyżej pewnego progu, uwolnią kolosalne ilości węgla do atmosferę, dalsze przyspieszenie zmian klimatu.
„Istnieją pewne dowody na to, że w dorzeczu Konga okresy suche się wydłużają, ale nie jest jasne, czy będą się one utrzymywać. Jednak dowody z naszych badań pokazują, że w przeszłości istniały bardziej suche warunki i spowodowały załamanie się torfowisk jako magazynu węgiel.
„To ważne przesłanie dla światowych przywódców zgromadzonych na rozmowach klimatycznych COP27 w przyszłym tygodniu. Jeśli emisje gazów cieplarnianych sprawią, że torfowiska środkowego Konga staną się zbyt suche, to torfowiska przyczynią się do kryzysu klimatycznego, a nie nas chronią”.
Ostrzeżenia z przeszłości
Torfowiska Kongo w środkowej Afryce to największy na świecie kompleks tropikalnych torfowisk, zajmujący powierzchnię 16,7 mln hektarów, większą niż Anglia i Walia razem wzięte.
Naukowcy kongijscy i europejscy pobrali próbki torfu spod odległych lasów bagiennych środkowego Konga. Analizując szczątki roślin, naukowcy byli w stanie stworzyć zapis roślinności i opadów deszczu w centralnym basenie Konga w ciągu ostatnich 17500 lat, kiedy zaczął tworzyć się torf.
Woski z liści roślin zachowanych w torfie posłużyły do obliczenia poziomu opadów w okresie życia rośliny.
Odkrycia — hydroklimatyczna wrażliwość węgla torfowego w środkowym dorzeczu Konga — dają obraz bardziej suchego klimatu rozwijającego się w środkowej Afryce, który rozpoczął się około 5000 lat temu.
W najintensywniejszym okresie suszy opady zmniejszały się o co najmniej 800 mm rocznie. Spowodowało to opadnięcie zwierciadła wody na torfowiskach Konga, wystawiając starsze warstwy torfu na działanie powietrza, powodując utlenianie i uwalnianie dwutlenku węgla.
Odstęp duchów w zapisie torfu
Między 7500 a 2000 lat temu warstwy torfu albo uległy rozkładowi, albo nigdy się nie nagromadziły. Naukowcy opisali to jako „przedział ducha”. Ten sam odstęp między duchami został znaleziony w próbkach torfu z setek kilometrów dalej w Demokratycznej Republice Konga (DRK), co wskazuje, że miało to miejsce w całym regionie torfowiskowym.
Dr Yannick Garcin, z Narodowego Instytutu Badawczego ds. Zrównoważonego Rozwoju Francji i główny autor badania, powiedział: „Próbki torfu pokazują nam, że był okres około 5000 lat, kiedy prawie nie nagromadziło się torfu, mniej niż 0,1 mm na rok.
„Próbki ujawniają również, jak wyglądały opady deszczu i roślinność, gdy formował się torf. Razem dają obraz suszącego klimatu, który stopniowo wysychał aż do około 2000 lat temu.
„Ta susza doprowadziła do ogromnej utraty torfu, co najmniej 2 metry. Susza przekształciła torfowisko w ogromne źródło węgla, gdy torf się rozkładał. Ten rozkład zatrzymał się dopiero, gdy susza przestała, umożliwiając ponowne gromadzenie się torfu”.
Torfowiska są „podatne”
Naukowcy ostrzegają, że chociaż torfowiska są obecnie w dużej mierze nienaruszone i zarządzane w sposób zrównoważony przez miejscową ludność, są one narażone.
Oprócz zagrożenia wysychaniem torfowisk w wyniku zmiany klimatu, region podlega dodatkowej presji, która może spowodować szkody dla delikatnego ekosystemu torfowisk, od osuszania torfowisk na potrzeby rolnictwa na skalę przemysłową, pozyskiwania drewna i wydobycia ropy naftowej.
Profesor Corneille Ewango z Uniwersytetu Kisangani w Demokratycznej Republice Konga, który kierował ekspedycjami mającymi na celu zebranie próbek torfu z DRK, powiedział: „To kolejne zdumiewające odkrycie dotyczące torfowisk. Są one bardziej wrażliwe niż sądziliśmy. i każdy musi odegrać swoją rolę w ich ochronie.
„Kraje zanieczyszczające muszą szybko obniżyć emisje dwutlenku węgla, aby ograniczyć możliwość suszy, która wypchnie torfowiska poza punkt krytyczny. DRK będzie również musiała wzmocnić ochronę torfowisk. Ziemia.”