Znajdująca się obecnie w Duńskim Muzeum Narodowym cegła gliniana pochodzi z pałacu neoasyryjskiego króla Aszurnasirpala II w starożytnym mieście Kalhu. Znany dziś jako pałac północno-zachodni w Nimrud (dzisiejszy północny Irak), jego budowę rozpoczęto około 879 roku p.n.e. Cegła ma napis klinowy (napisany w wymarłym już języku semickim akadyjskim) stwierdzający, że jest to „własność pałacu Aszurnasirpala, króla Asyrii”. Dzięki temu możliwe jest dokładne datowanie cegły z dokładnością do dekady (879–869 p.n.e.).
Podczas projektu digitalizacji w Muzeum w 2020 r. grupie badaczy udało się uzyskać próbki z wewnętrznego rdzenia cegły, co oznacza, że od momentu powstania cegły ryzyko zanieczyszczenia DNA było niskie. Zespół wyekstrahował DNA z próbek, dostosowując protokół stosowany wcześniej w przypadku innych materiałów porowatych, takich jak kość.
Po zsekwencjonowaniu wyekstrahowanego DNA naukowcy zidentyfikowali 34 odrębne grupy taksonomiczne roślin. Rodzinami roślin o najliczniejszej sekwencji były Brassicaceae (kapusta) i Ericaceae (wrzos). Inne reprezentowane rodziny to Betulaceae (brzoza), Lauraceae (wawrzyn), Selineae (baldaszowate) i Triticeae (trawy uprawne).
Dzięki interdyscyplinarnemu zespołowi składającemu się z asyriologów, archeologów, biologów i genetyków udało im się porównać swoje odkrycia ze współczesnymi dokumentami botanicznymi z Iraku, a także opisami starożytnych roślin asyryjskich.
Cegła byłaby wykonana głównie z błota zebranego w pobliżu lokalnej rzeki Tygrys, zmieszanego z materiałem takim jak plewy, słoma lub odchody zwierzęce. Zostałby uformowany w formie przed napisaniem pismem klinowym, a następnie pozostawiony na słońcu do wyschnięcia. Fakt, że cegły nigdy nie spalono, lecz pozostawiono do naturalnego wyschnięcia, pomógłby zachować materiał genetyczny uwięziony w glinie.
Doktor Sophie Lund Rasmussen (Jednostka Badań nad Dziką Przyrodą, Wydział Biologii Uniwersytetu Oksfordzkiego), współautorka artykułu, powiedziała: „Byliśmy absolutnie podekscytowani odkryciem, że starożytne DNA, skutecznie chronione przed zanieczyszczeniem wewnątrz masy gliny, może udało się wydobyć z 2900-letniej cegły glinianej. Ten projekt badawczy jest doskonałym przykładem znaczenia interdyscyplinarnej współpracy w nauce, ponieważ zróżnicowana wiedza specjalistyczna zawarta w tym badaniu zapewniła całościowe podejście do badania tego materiału i uzyskanych przez niego wyników”.
Oprócz fascynujących spostrzeżeń, jakie ujawniła ta pojedyncza cegła, badania służą jako dowód koncepcji i metody, którą można zastosować w przypadku wielu innych archeologicznych źródeł gliny z różnych miejsc i okresów na całym świecie, aby zidentyfikować dawną florę i faunę. Materiały gliniaste są prawie zawsze obecne na każdym stanowisku archeologicznym na całym świecie, a ich kontekst oznacza, że często można je datować z dużą precyzją.
W badaniu tym opisano jedynie wyekstrahowany DNA roślinny, ponieważ były to najczęściej występujące i najlepiej zachowane okazy. Jednakże w zależności od próbki potencjalnie można zidentyfikować wszystkie taksony, w tym kręgowce i bezkręgowce. Zdolność do zapewnienia dokładnych opisów starożytnej różnorodności biologicznej byłaby cennym narzędziem pozwalającym lepiej zrozumieć i określić ilościowo obecną utratę różnorodności biologicznej, a także uzyskać głębsze zrozumienie starożytnych i zaginionych cywilizacji.
„Dzięki napisowi na cegle możemy przypisać glinę do stosunkowo określonego okresu w danym regionie, co oznacza, że cegła służy jako kapsuła czasu dotycząca różnorodności biologicznej, zawierająca informacje dotyczące pojedynczego miejsca i jego otoczenia. W tym przypadku zapewnia badaczom wyjątkowy dostęp do starożytnych Asyryjczyków” – powiedział dr Troels Arbøll, współautor artykułu i młodszy pracownik naukowy na Wydziale Studiów Azjatyckich i Bliskowschodnich Uniwersytetu Oksfordzkiego, kiedy przeprowadzono badanie.