Istoty ludzkie po raz pierwszy wzruszyły pył księżycowy 13 września 1959 r., kiedy bezzałogowy statek kosmiczny ZSRR Łuna 2 wylądował na powierzchni Księżyca. W ciągu następnych dziesięcioleci ponad sto innych statków kosmicznych dotknęło Księżyca – zarówno z załogą, jak i bez załogi, czasami lądując, a czasami rozbijając się. Najbardziej znanym z nich były należące do NASA moduły księżycowe Apollo, które ku zdumieniu ludzkości przeniosły ludzi na powierzchnię Księżyca.
W nadchodzących latach zaplanowane już misje i projekty zmienią oblicze Księżyca w bardziej ekstremalny sposób. Zdaniem antropologów i geologów z Uniwersytetu w Kansas nadszedł czas, aby przyznać, że ludzie stali się dominującą siłą kształtującą środowisko Księżyca, ogłaszając nową epokę geologiczną dla Księżyca: antropocen księżycowy.
W komentarzu opublikowanym dzisiaj w Nature Geoscience twierdzą, że nowa epoka mogła rozpocząć się w 1959 roku dzięki Łunie 2.
„Idea jest w dużej mierze taka sama, jak dyskusja na temat antropocenu na Ziemi – badanie wpływu człowieka na naszą planetę” – powiedział główny autor Justin Holcomb, pracownik naukowy ze stopniem doktora w Kansas Geological Survey na Uniwersytecie Kalifornijskim. „Konsensus jest taki, że na Ziemi antropocen rozpoczął się w pewnym momencie w przeszłości, setki tysięcy lat temu lub w latach pięćdziesiątych XX wieku. Podobnie na Księżycu twierdzimy, że antropocen księżycowy już się rozpoczął, ale chcemy zapobiec ogromnym zniszczeniom lub opóźnienie jego rozpoznania do czasu, gdy będziemy w stanie zmierzyć znaczące halo księżycowe spowodowane działalnością człowieka, na co byłoby już za późno.”
Holcomb współpracował nad artykułem ze współautorami Rolfe Mandelem, profesorem antropologii uniwersyteckiej i Karlem Wegmannem, profesorem nadzwyczajnym nauk o morzu, ziemi i atmosferze na Uniwersytecie Stanowym Karoliny Północnej.
Holcomb wyraził nadzieję, że koncepcja antropocenu księżycowego pomoże rozwiać mit, że Księżyc jest niezmiennym środowiskiem, na które ludzkość prawie nie ma wpływu.
„Procesy kulturowe zaczynają wyprzedzać naturalne tło procesów geologicznych na Księżycu” – powiedział Holcomb. „Procesy te obejmują przemieszczanie się osadów, które nazywamy „regolitem” na Księżycu. Zazwyczaj procesy te obejmują między innymi uderzenia meteoroidów i ruchy masowe. Jednakże, gdy weźmiemy pod uwagę wpływ łazików, lądowników i ruch człowieka, znacząco zakłócają regolit. W kontekście nowego wyścigu kosmicznego krajobraz księżycowy za 50 lat będzie zupełnie inny. Obecnych będzie wiele krajów, co wiąże się z licznymi wyzwaniami. Naszym celem jest rozwianie mitu o statyce księżycowej i podkreślenie znaczenie naszego wpływu, nie tylko w przeszłości, ale także w przyszłości. Naszym celem jest zainicjowanie dyskusji na temat naszego wpływu na powierzchnię Księżyca, zanim będzie za późno”.
Chociaż wielu entuzjastów spędzania czasu na świeżym powietrzu zna zasady „Leave No Trace”, wydaje się, że nie istnieją one na Księżycu. Według autorów odpady pochodzące z misji załogowych na Księżyc obejmują „wyrzucone i porzucone elementy statków kosmicznych, worki z ludzkimi odchodami, sprzęt naukowy i inne przedmioty (np. flagi, piłki golfowe, fotografie, teksty religijne)”.
„Wiemy, że chociaż Księżyc nie ma atmosfery ani magnetosfery, ma delikatną egzosferę składającą się z pyłu i gazu, a także lodu wewnątrz trwale zacienionych obszarów i oba są podatne na rozprzestrzenianie się gazów spalinowych” – napisali autorzy. „Przyszłe misje muszą uwzględniać łagodzenie szkodliwego wpływu na środowiska księżycowe”.
Chociaż Holcomb i jego współpracownicy chcą wykorzystać antropocen księżycowy, aby uwypuklić potencjał potencjalnego negatywnego wpływu ludzkości na Księżyc, mają także nadzieję zwrócić uwagę na wrażliwość miejsc na Księżycu o wartości historycznej i antropologicznej, które obecnie nie mają żadnego prawnego ani politycznego charakteru zabezpieczenia przed zakłóceniami.
„Powracającym tematem w naszej pracy jest znaczenie materiału księżycowego i śladów na Księżycu jako cennych zasobów, podobnych do dziedzictwa archeologicznego, które staramy się chronić” – powiedział Holcomb. „Koncepcja antropocenu księżycowego ma na celu podniesienie świadomości i kontemplacji na temat naszego wpływu na powierzchnię Księżyca, a także naszego wpływu na zachowanie artefaktów historycznych”.
Badacz z ALK powiedział, że celem tej dziedziny „dziedzictwa kosmicznego” będzie zachowanie lub skatalogowanie przedmiotów, takich jak łaziki, flagi, piłki golfowe i ślady stóp na powierzchni Księżyca.
„Jako archeolodzy postrzegamy ślady stóp na Księżycu jako przedłużenie podróży ludzkości z Afryki i kluczowy kamień milowy w istnieniu naszego gatunku” – powiedział Holcomb. „Te ślady przeplatają się z nadrzędną narracją o ewolucji. W tym kontekście staramy się zainteresować nie tylko planetologów, ale także archeologów i antropologów, którzy zazwyczaj nie angażują się w dyskusje na temat nauk o planetach”.