U wybrzeży Norfolk w Wielkiej Brytanii odkryto wrak jednego z najsłynniejszych statków XVII wieku, który zatonął 340 lat temu, przewożąc przyszłego króla Anglii Jamesa Stuarta.
Od czasu, gdy 6 maja 1682 r. osiadł na mieliźnie, wrak okrętu wojennego Gloucester leżał do połowy zakopany na dnie morskim, a jego dokładne miejsce pobytu nie jest znane do czasu, gdy bracia Julian i Lincoln Barnwellowie ze swoim przyjacielem Jamesem Little’em znaleźli go po czterech -rok wyszukiwania.
Ze względu na wiek i prestiż statku, stan wraku, uratowane już znaleziska oraz kontekst polityczny wypadku, odkrycie opisuje ekspert historii morskiej prof. Claire Jowitt z Uniwersytetu Wschodniej Anglii (UEA), jako najważniejsze odkrycie morskie od czasu Mary Rose.
Gloucester reprezentuje ważny „prawie” moment w brytyjskiej historii politycznej: wrak królewskiego statku, który spowodował niemal śmierć katolickiego następcy tronu protestanckiego w czasie wielkiego politycznego i religijnego napięcia.
Obecnie planowana jest duża wystawa na wiosnę 2023 roku, będąca wynikiem współpracy między braćmi Barnwell, Norfolk Museums Service i partnerem akademickim UEA. Wystawa, czynna od lutego do lipca w Norwich Castle Museum & Art Gallery, będzie prezentować znaleziska z wraku – w tym dzwon, który potwierdził tożsamość statku – i będzie udostępniać bieżące badania historyczne, naukowe i archeologiczne.
Współkuratorem wystawy jest prof. Jowitt, wiodący światowy autorytet w dziedzinie historii kultury morskiej. „Ze względu na okoliczności jej zatonięcia, można to uznać za jedno z najważniejszych historycznych odkryć morskich od czasu podniesienia Mary Rose w 1982 roku” – powiedziała. „Odkrycie obiecuje fundamentalną zmianę rozumienia XVII-wiecznej historii społecznej, morskiej i politycznej.
„To wybitny przykład podwodnego dziedzictwa kulturowego o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. Tragedia znacznych rozmiarów pod względem utraty życia, zarówno uprzywilejowanego, jak i zwykłego, pełna historia ostatniej podróży Gloucester i skutków jej następstw wymaga ponownego odkrycia. opowiadania, w tym jego kulturowego i politycznego znaczenia oraz spuścizny. Postaramy się również ustalić, kto jeszcze zginął i opowiedzieć ich historie, ponieważ tożsamość części ofiar jest obecnie znana”.
Bracia Barnwell to drukarze z Norfolk, licencjonowani nurkowie i Honorary Fellows w School of History w UEA. Lincoln powiedział, że został częściowo zainspirowany do poszukiwania wraku po obejrzeniu w telewizji podnoszenia Mary Rose w telewizji jako dziecko.
„To był nasz czwarty sezon nurkowy w poszukiwaniu Gloucester” – powiedział. „Zaczęliśmy wierzyć, że jej nie znajdziemy, tak dużo nurkowaliśmy i po prostu znaleźliśmy piasek. Kiedy schodziłem na dno morskie, pierwszą rzeczą, którą zauważyłem, były duże armaty leżące na białym piasku, to było niesamowite. i naprawdę piękny.
„Od razu poczułem się jak zaszczyt być tam, to było takie ekscytujące. W tamtym momencie byliśmy jedynymi ludźmi na świecie, którzy wiedzieli, gdzie leży wrak. To było wyjątkowe i nigdy tego nie zapomnę. Nasza następna praca było zidentyfikowanie miejsca jako Gloucester”.
Julian dodał: „Kiedy zdecydowaliśmy się szukać Gloucester, nie mieliśmy pojęcia, jak ważna była w historii. Czytaliśmy, że książę Yorku był na pokładzie, ale to wszystko. Byliśmy pewni, że to Gloucester, ale są też inne wraki tam z armatami, więc nadal wymagało potwierdzenia.
„Nadal można zdobyć ogromną ilość wiedzy z wraku, która przyniesie korzyści Norfolk i całemu narodowi. Mamy nadzieję, że to odkrycie i odkryte historie poinformują i zainspirują przyszłe pokolenia”.
Lord Dannatt, zastępca porucznika Norfolk i długoletni mieszkaniec hrabstwa, użycza swoich umiejętności i wsparcia historycznemu projektowi ratunkowemu. Jako były szef armii brytyjskiej współpracuje z organizacjami charytatywnymi i organizacjami powiązanymi ze służbami zbrojnymi.
— To będzie Mary Rose z Norfolk — powiedział lord Dannatt. „Julian i Lincoln dotknęli historii, historii, która mogła zmienić bieg tego narodu. To niesamowita historia do opowiedzenia. Naszym celem jest ożywienie tej historii i podzielenie się nią z jak największą liczbą ludzi”.
Gloucester został oddany do użytku w 1652 roku, zbudowany w Limehouse w Londynie i uruchomiony w 1654 roku. W 1682 roku został wybrany, aby przewiózł Jamesa Stuarta, księcia Yorku, do Edynburga, aby zabrać swoją ciężarną żonę i ich domostwa. Celem było sprowadzenie ich z powrotem na dwór króla Karola II w Londynie w czasie, jak miano nadzieję, na narodziny prawowitego męskiego dziedzica.
Statek wypłynął z Portsmouth z księciem i jego świtą dołączając do niego u wybrzeży Margate, podróżując jachtem z Londynu. 6 maja o 5.30 rano Gloucester osiadł na mieliźnie około 45 km od Great Yarmouth po sporze o nawigację po zdradzieckich piaszczystych ławicach Norfolk. Książę, były lord wysoki admirał, spierał się z pilotem o kontrolę nad kursem statku.
W ciągu godziny statek zatonął, tracąc setki załogi i pasażerów. Książę ledwo przeżył, opóźniając opuszczenie statku do ostatniej chwili.
Oprócz księcia Yorku Gloucester przewoził wielu wybitnych angielskich i szkockich dworzan, w tym Johna Churchilla, późniejszego pierwszego księcia Marlborough.
Dziennikarz i administrator marynarki Samuel Pepys, który był świadkiem wydarzeń z innego statku we flocie, napisał własną relację – opisując wstrząsające przeżycia ofiar i ocalałych, z których niektórzy podnieśli z wody „półżywych”.
Wraz ze swoim zmarłym ojcem Michaelem i dwoma przyjaciółmi, w tym Jamesem Little’em, byłym okrętem podwodnym Royal Navy i nurkiem, bracia Barnwell znaleźli miejsce wraku w 2007 roku, przy czym Gloucester rozłupał kil, a resztki kadłuba zanurzyły się w piasku.
Dzwon okrętowy, wyprodukowany w 1681 roku, został później odzyskany, a w 2012 roku został wykorzystany przez Odbiorcę Wraku i Ministerstwo Obrony do jednoznacznej identyfikacji jednostki.
Ze względu na czas potrzebny na potwierdzenie tożsamości statku oraz konieczność ochrony „zagrożonego” miejsca, które leży na wodach międzynarodowych, dopiero teraz można upublicznić jego odkrycie. Podobnie jak Odbiorca Wraku i Ministerstwo Obrony, wrak został zgłoszony do Historycznej Anglii.
Po odkryciu bracia ukończyli kurs archeologii podwodnej w Towarzystwie Archeologii Morskiej.
Uratowane i zakonserwowane artefakty obejmują ubrania i buty, sprzęt nawigacyjny i inny profesjonalny sprzęt morski, rzeczy osobiste i wiele butelek wina.
Na jednej z butelek znajduje się szklana pieczęć z herbem rodziny Legge – przodków George’a Washingtona, pierwszego prezydenta USA. Herb był prekursorem flagi Stars and Stripes. Wyjątkowo, dodatkowo były też nieotwarte butelki z winem wciąż w środku – oferujące ekscytujące możliwości dla przyszłych badań.
Towarzyszący mu projekt badań historycznych, finansowany przez Leverhulme Trust i kierowany przez prof. Jowitta, będzie badał nie tylko niepowodzenia dowodzenia na morzu przed zatonięciem Gloucester, ale także teorie spiskowe dotyczące przyczyn tragedii i jej politycznych konsekwencji.
Istnieje również nadzieja, że ekspertyza naukowa i wyposażenie UEA zostaną wykorzystane do analizy niektórych znalezisk z wraku.
Ministerstwo Obrony stoi na stanowisku, że wszystkie artefakty pozostają własnością Ministerstwa Obrony; jednak w przypadku, gdy przedmioty zostaną pozytywnie zidentyfikowane jako własność osobista, własność przejdzie do Korony.
Partnerzy już zaangażowani w ten przełomowy projekt wraz z usługami muzeów Barnwells, UEA i Norfolk to Ministerstwo Obrony, Narodowe Muzeum Marynarki Królewskiej w Portsmouth, York Archaeology, Leverhulme Trust i Maritime Archeology Trust. Projekt jest również hojnie wspierany przez Alan Boswell Group i Birketts LLP.