Prąd okołobiegunowy działa jako regulator klimatu planety. Uważa się, że jego pochodzenie spowodowało powstanie stałego lodu na Antarktydzie około 34 milionów lat temu. Obecnie badanie prowadzone przez Uniwersytet w Barcelonie, Instituto Andaluz de Ciencias de la Tierra (CSIC) i Imperial College London (Wielka Brytania) podało w wątpliwość tę teorię i zmieniło zrozumienie sposobu, w jaki pokrywa lodowa na Antarktydzie rozwinęły się w przeszłości i co to może oznaczać w przyszłości wraz ze zmianami klimatycznymi planety.
Artykuł opublikowany w czasopiśmie Nature Geoscience zrywa z klasycznym poglądem na temat pochodzenia Antarktycznego Prądu Okołobiegunowego, największego prądu morskiego na Ziemi, który ma decydujące znaczenie dla cyrkulacji oceanicznej i zmian klimatycznych.
Najpotężniejszy prąd oceaniczny na planecie
„Do tej pory uważano, że prąd polarny przyspiesza tworzenie się lodu na Antarktydzie. Nasze badanie pokazuje, że prąd oceanograficzny powstał później niż początek zlodowacenia Antarktyki” – zauważa profesor Dimitris Evangelinos, pierwszy autor badania i członek zespołu Skonsolidowana Grupa Badawcza ds. Nauk o Ziemi Morza Wydziału Nauk o Ziemi UB i Imperial College London.
„To odkrycie oznacza zmianę perspektywy naukowej w zakresie badań Antarktyki nad interakcją pomiędzy prądem polarnym a lodem Antarktyki” – zauważa ekspert. Kontynuuje: „Wnioski pokazują, że prąd ten jest wrażliwy na zmiany warunków klimatycznych, co zagraża ochronie klimatu zamarzniętego superkontynentu”.
W artykule uwzględniono współpracę zespołów m.in. z Laboratorium Paleomagnetyzmu Centrów Naukowo-Technologicznych UB (CCiTUB) i Nauk o Ziemi w Barcelonie (GEO3BCN-CSIC), Uniwersytetu w Granadzie, Uniwersytetu w Salamance i Uniwersytetu w Bordeaux.
Zmiana paradygmatu w badaniach Antarktyki
Społeczność naukowa od lat debatuje na temat pochodzenia i cech charakterystycznych Antarktycznego Prądu Okołobiegunowego. Oprócz połączenia trzech głównych basenów Oceanu Południowego (Atlantyku, Polaru i Indii), ta masa wód polarnych reguluje transport składników odżywczych i energii do regionów położonych na niskich szerokościach geograficznych.
„Arktyka to region planetarny, który ma największy wpływ na globalne ocieplenie. Na Antarktydzie skutki nie są aż tak intensywne, a wynika to z izolacji termicznej generowanej przez prąd okołobiegunowy, który uniemożliwia ciepłym wodom dotarcie do białego kontynentu, „ zauważa profesor Isabel Cacho z Wydziału Dynamiki Ziemi i Oceanów UB.
Niniejsze badanie podważa najbardziej akceptowaną hipotezę, która głosi, że Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy pojawił się, gdy tektonika płyt oddzieliła kontynent antarktyczny od południowoamerykańskiego i otworzyła przejścia Drake'a i Tasmana w Oceanie Południowym.
„Oznacza to, że lód na Antarktydzie powstał przed pojawieniem się prądu okołobiegunowego” – mówi badacz. „Nowe badanie dowodzi, że prąd okołobiegunowy nie jest przyczyną zlodowacenia Antarktyki, ale konsekwencją tworzenia się lodu”.
Badanie otwiera nowe perspektywy w zrozumieniu interakcji między antarktycznym prądem okołobiegunowym a pokrywą lodową Antarktyki. „Zrozumienie działania tych mechanizmów jest niezbędne, aby zrozumieć obecną i przyszłą dynamikę oceanów oraz przeszłą dynamikę Oceanu Południowego, a co ważniejsze, aby zrozumieć wyzwanie, jakie stanowi zmiana klimatu” – podsumowują eksperci.