Badacze w czasopiśmie Resuscitation wydawanym przez Elsevier podają, że nawet godzinę po zatrzymaniu akcji serca niektórzy pacjenci ożywieni dzięki resuscytacji krążeniowo-oddechowej (CPR) mieli wyraźne wspomnienia po doświadczeniu śmierci, a wzorce mózgowe, gdy byli nieprzytomni, były powiązane z myślami i pamięcią.
W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z Grossman School of Medicine na Uniwersytecie Nowojorskim we współpracy z 25 szpitalami, głównie amerykańskimi i brytyjskimi, niektórzy pacjenci, którzy przeżyli zatrzymanie krążenia, opisali doświadczenia świadomej śmierci, które miały miejsce, gdy byli pozornie nieprzytomni. Pomimo natychmiastowego leczenia mniej niż 10% z 567 badanych pacjentów, którzy otrzymali resuscytację krążeniowo-oddechową w szpitalu, powróciło do zdrowia na tyle, że można było ich wypisać. Jednakże czterech na 10 pacjentów, którzy przeżyli, odzyskało podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej pewien stopień świadomości, którego nie można uchwycić standardowymi metodami.
Badanie wykazało również, że w podgrupie tych pacjentów, którzy byli monitorowani mózgu, aktywność mózgu u prawie 40% powróciła do normy lub prawie normalnej ze stanu „płaskiego” nawet po godzinie od rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Jak zarejestrowała EEG – technologia rejestrująca aktywność mózgu za pomocą elektrod – pacjenci zaobserwowali skoki fal gamma, delta, theta, alfa i beta powiązane z wyższymi funkcjami umysłowymi.
Autorzy badania twierdzą, że osoby, które przeżyły, od dawna donoszą, że mają zwiększoną świadomość i mocne, przejrzyste doświadczenia. Obejmowały one postrzeganie oddzielenia od ciała, obserwowanie zdarzeń bez bólu i niepokoju oraz znaczącą ocenę ich działań i relacji. W nowej pracy stwierdzono, że te doświadczenia śmierci różnią się od halucynacji, złudzeń, iluzji, snów lub świadomości wywołanej resuscytacją krążeniowo-oddechową.
Autorzy badania stawiają hipotezę, że „płaski” umierający mózg usuwa naturalne układy hamujące. Procesy te, zwane łącznie odhamowaniem, mogą otworzyć dostęp do „nowych wymiarów rzeczywistości”, mówią, w tym do świadomego przywołania wszystkich przechowywanych wspomnień od wczesnego dzieciństwa aż do śmierci, ocenianych z punktu widzenia moralności. Chociaż nikt nie zna ewolucyjnego celu tego zjawiska, „otwiera ono drzwi do systematycznego badania tego, co dzieje się, gdy dana osoba umiera”.
Starszy autor badania Sam Parnia, MD, PhD, profesor nadzwyczajny na Wydziale Lekarskim NYU Langone Health i dyrektor intensywnej terapii i badań nad resuscytacją na NYU Langone, mówi: „Chociaż lekarze od dawna uważali, że mózg ulega trwałym uszkodzeniom w ciągu około 10 minut nasza praca wykazała, że gdy serce przestaje dostarczać mu tlen, mózg może wykazywać oznaki regeneracji elektrycznej jeszcze długo po rozpoczęciu RKO. Jest to pierwsze duże badanie pokazujące, że te wspomnienia i zmiany w falach mózgowych mogą być oznakami uniwersalnych, wspólnych elementów tak zwane doświadczenia bliskie śmierci.”
Dr Parnia dodaje: „Te doświadczenia dają wgląd w prawdziwy, choć mało zrozumiały wymiar ludzkiej świadomości, który odkrywa się wraz ze śmiercią. Odkrycia mogą również pomóc w opracowaniu nowych sposobów ponownego uruchomienia serca lub zapobiegania urazom mózgu i mieć konsekwencje dla przeszczep.”
Badanie zwane AWAreness podczas REsuscitation (AWARE)-II — objęło ono 567 mężczyzn i kobiet, u których doszło do zatrzymania krążenia podczas pobytów w szpitalu w okresie od maja 2017 r. do marca 2020 r. w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Do badania włączono wyłącznie pacjentów hospitalizowanych w celu ujednolicenia stosowanych metod RKO i resuscytacji, a także metod rejestracji aktywności mózgu. Podgrupa 85 pacjentów była monitorowana podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Zbadano także dodatkowe zeznania 126 osób, które przeżyły zatrzymanie krążenia, zawierających własne wspomnienia, aby zapewnić lepsze zrozumienie tematów związanych z przywoływanym doświadczeniem śmierci.
Autorzy badania doszli do wniosku, że dotychczasowe badania nie potwierdziły ani nie obaliły realności ani znaczenia doświadczeń pacjentów i twierdzeń o świadomości w odniesieniu do śmierci. Twierdzą, że przywołane doświadczenia związane ze śmiercią zasługują na dalsze badania empiryczne i planują przeprowadzić badania, które dokładniej zdefiniują biomarkery świadomości klinicznej i monitorują długoterminowe psychologiczne skutki resuscytacji po zatrzymaniu krążenia.