Skamieniałości starożytnego gada morskiego liczącego 170 milionów lat z epoki dinozaurów zidentyfikowano jako najstarszego znanego megadrapieżnego pliozaura – grupę gadów zamieszkujących oceany blisko spokrewnionych ze słynnymi plezjozaurami o długich szyjach. Odkrycia są rzadkie i wnoszą nową wiedzę do ewolucji plezjozaurów. Badanie opublikowano w czasopiśmie Scientific Reports.
Skamieniałości odnaleziono 40 lat temu w północno-wschodniej Francji. Międzynarodowy zespół paleontologów z Naturkunde-Museum Bielefeld w Niemczech, Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie, Muzeum Historii Naturalnej w Luksemburgu i Muzeum Ewolucji na Uniwersytecie w Uppsali w Szwecji przeanalizował je i zidentyfikowali je jako nowy rodzaj pliozaurów: Lorrainosaurus.
Pliozaury były rodzajem plezjozaurów z krótkimi szyjami i masywnymi czaszkami. Pojawiły się ponad 200 milionów lat temu, ale pozostawały niewielkimi składnikami ekosystemów morskich, aż nagle przekształciły się w ogromne drapieżniki wierzchołkowe. Nowe badanie pokazuje, że ta adaptacyjna zmiana nastąpiła po zróżnicowaniu nisz żerujących i globalnym upadku innych drapieżnych gadów morskich ponad 170 milionów lat temu.
Lorrainosaurus to najstarszy pliozaur o dużej budowie, reprezentowany przez powiązany szkielet. Miał szczęki o długości ponad 1,3 m, duże stożkowe zęby i nieporęczny korpus w kształcie torpedy, napędzany czterema kończynami przypominającymi płetwy.
„Lorrainosaurus był jednym z pierwszych naprawdę ogromnych pliozaurów. Dał początek dynastii megadrapieżników gadów morskich, która rządziła oceanami przez około 80 milionów lat” – wyjaśnia Sven Sachs, badacz z Naturkunde-Museum Bielefeld, który kierował projektem badanie.
Ten gigantyczny gad osiągał prawdopodobnie ponad 6 m od pyska do ogona i żył we wczesnym okresie środkowej jury. Co ciekawe, niewiele wiadomo o plezjozaurach z tamtego okresu.
„Nasza identyfikacja Lorrainosaurus jako jednego z najwcześniejszych megadrapieżnych pliozaurów pokazuje, że stworzenia te pojawiły się natychmiast po przełomowej restrukturyzacji ekosystemów morskich drapieżników na granicy jury wczesnej i środkowej, około 175–171 milionów lat temu. Wydarzenie to wywarło głęboki wpływ wielu grup gadów morskich i wyprowadził megadrapieżne pliozaury do dominacji nad „rybopodobnymi” ichtiozaurami, krewnymi starożytnych krokodyli morskich i innymi wielkopostaciowymi drapieżnymi plezjozaurami” – dodaje Daniel Madzia z Instytutu Paleobiologii PAN, który współprowadził badanie.
Pliozaury były jednymi z najskuteczniejszych drapieżników morskich swoich czasów.
„Słynne przykłady, takie jak pliozaur i kronosaurus – jedne z największych pliozaurów na świecie – były absolutnie ogromne, a ich długość ciała przekraczała 10 m. Stanowiły ekologiczne odpowiedniki dzisiejszych orek i zjadały całą gamę ofiar, w tym kałamarnice podobne do kałamarnic. głowonogi, duże ryby i inne gady morskie. Wszystkie znaleziono w postaci zakonserwowanej treści jelitowej” – powiedział starszy współautor Benjamin Kear, kurator paleontologii kręgowców i badacz paleontologii w Muzeum Ewolucji na Uniwersytecie w Uppsali.
Odzyskane kości i zęby Lorrainosaurus stanowią pozostałości czegoś, co kiedyś było kompletnym szkieletem, który uległ rozkładowi i został rozrzucony po starożytnym dnie morskim przez prądy i padlinożerców.
„Szczątki odkopano w 1983 r. przy przekopie drogi w pobliżu Metz w Lotaryngii w północno-wschodniej Francji. Entuzjaści paleontologii ze Stowarzyszenia minéralogique et paléontologique d’Hayange et des environs uznali znaczenie ich odkrycia i przekazali skamieniałości Muzeum Historii Naturalnej w Luksemburgu” – powiedział współautor Ben Thuy, kustosz w Muzeum Historii Naturalnej w Luksemburgu.
Poza krótkim raportem opublikowanym w 1994 r., skamieniałości Lorrainosaurus pozostawały niejasne do czasu ponownej oceny znalezisk w nowym badaniu. Lorrainosaurus wskazuje, że panowanie gigantycznych megadrapieżnych pliozaurów musiało rozpocząć się wcześniej, niż wcześniej sądzono, i było lokalną reakcją na poważne zmiany ekologiczne wpływające na środowiska morskie obejmujące tereny dzisiejszej Europy Zachodniej we wczesnej jury środkowej.
„Lorrainozaur stanowi zatem istotny dodatek do naszej wiedzy o starożytnych gadach morskich z czasów ery dinozaurów, która nie została jeszcze w pełni poznana” – mówi Benjamin Kear.