Przewiduje się, że zmiany klimatyczne i zmiany użytkowania gruntów spowodują częstsze i intensywniejsze pożary lasów, przy globalnym wzroście ekstremalnych pożarów nawet o 14 procent do 2030 r., 30 procent do końca 2050 r. i 50 procent do końca wieku, według nowego raportu Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) i GRID-Arendal.
Dokument wzywa do radykalnej zmiany wydatków rządowych na pożary, przenosząc ich inwestycje z reakcji i reagowania na zapobieganie i gotowość.
Raport, Spreading like Wildfire: The Rising Threat of Extraordinary Landscape Fires, stwierdza podwyższone ryzyko nawet dla Arktyki i innych regionów, które wcześniej nie były dotknięte pożarami. Raport został opublikowany przed przedstawicielami 193 narodów zebranymi w Nairobi na wznowioną piątą sesję Zgromadzenia ONZ ds. Środowiska (UNEA-5.2), między 28 lutego a 2 marca 2022 r.
Publikacja wzywa rządy do przyjęcia nowej „formuły gotowości na ogień”, w której dwie trzecie wydatków przeznaczono na planowanie, zapobieganie, przygotowanie i naprawę, a jedną trzecią pozostało na reakcję. Obecnie bezpośrednie reakcje na pożary zazwyczaj stanowią ponad połowę powiązanych wydatków, podczas gdy planowanie i zapobieganie otrzymują mniej niż jeden procent.
Aby zapobiegać pożarom, autorzy wzywają do połączenia opartych na danych i naukowych systemach monitorowania z rodzimą wiedzą oraz do silniejszej współpracy regionalnej i międzynarodowej.
Obecne reakcje rządu na pożary często stawiają pieniądze w niewłaściwym miejscu. Należy wspierać tych pracowników służb ratowniczych i strażaków na pierwszej linii frontu, którzy ryzykują życiem walcząc z pożarami lasów. Musimy zminimalizować ryzyko ekstremalnych pożarów dzięki lepszemu przygotowaniu: więcej inwestować w ograniczanie ryzyka pożarów, współpracować z lokalnymi społecznościami i wzmacniać globalne zaangażowanie w walkę ze zmianami klimatu” – powiedziała Inger Andersen, dyrektor wykonawczy UNEP.
Pożary nieproporcjonalnie dotykają najbiedniejsze narody świata. Z wpływem, który rozciąga się przez dni, tygodnie, a nawet lata po ustąpieniu płomieni, utrudniają one postęp w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ i pogłębiają nierówności społeczne:
Wdychanie dymu z pożarów ma bezpośredni wpływ na zdrowie ludzi, co powoduje zaburzenia układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz nasilenie skutków zdrowotnych u osób najbardziej narażonych; Ekonomiczne koszty odbudowy po obszarach dotkniętych pożarami mogą przekraczać możliwości krajów o niskich dochodach; Działy wodne są degradowane przez zanieczyszczenia pochodzące z pożarów; mogą również prowadzić do erozji gleby, powodując więcej problemów dla dróg wodnych; Pozostawione odpady są często silnie zanieczyszczone i wymagają odpowiedniej utylizacji.
Pożary i zmiany klimatyczne nasilają się wzajemnie. Pożary ulegają pogorszeniu przez zmianę klimatu poprzez zwiększoną suszę, wysokie temperatury powietrza, niską wilgotność względną, błyskawice i silne wiatry, które powodują gorętsze, suchsze i dłuższe pory pożarów. Jednocześnie zmiany klimatyczne pogarszają pożary, głównie z powodu niszczenia wrażliwych i bogatych w węgiel ekosystemów, takich jak torfowiska i lasy deszczowe. To zamienia krajobrazy w tinderboxy, utrudniając powstrzymanie rosnących temperatur.
Dzika przyroda i jej naturalne siedliska rzadko są oszczędzone przed pożarami, zbliżając niektóre gatunki zwierząt i roślin do wyginięcia. Niedawnym przykładem są pożary buszu w Australii w 2020 r., które, jak się szacuje, zniszczyły miliardy udomowionych i dzikich zwierząt.
Istnieje pilna potrzeba lepszego zrozumienia zachowania pożarów. Osiągnięcie i utrzymanie adaptacyjnego zarządzania gruntami i pożarami wymaga połączenia polityk, ram prawnych i zachęt, które zachęcają do odpowiedniego użytkowania gruntów i pożarów.
Odbudowa ekosystemów jest ważną drogą do zmniejszenia ryzyka pożarów przed ich wystąpieniem i lepszego odbudowy po ich powstaniu. Rekonstrukcja terenów podmokłych i reintrodukcja gatunków takich jak bobry, odtwarzanie torfowisk, budowanie z dala od roślinności i zachowanie buforów otwartej przestrzeni to tylko niektóre przykłady niezbędnych inwestycji w zapobieganie, przygotowanie i odbudowę.
Raport kończy się wezwaniem do ustanowienia surowszych międzynarodowych standardów bezpieczeństwa i zdrowia strażaków oraz minimalizacji ryzyka, na jakie napotykają przed, w trakcie i po operacji. Obejmuje to podnoszenie świadomości na temat ryzyka wdychania dymu, minimalizowanie potencjalnych pułapek zagrażających życiu oraz zapewnianie strażakom dostępu do odpowiedniego nawodnienia, odżywiania, odpoczynku i regeneracji między zmianami.
Raport powstał na zlecenie UNREDD i Dekady Odbudowy Ekosystemów ONZ. UNEP będzie badać, w jaki sposób można poczynić dalsze inwestycje, aby zmniejszyć ryzyko pożaru w krytycznych ekosystemach na całym świecie.
Uwaga redaktora
Raport jest dostępny online: https://www.unep.org/resources/report/spreading-wildfire-rising-threat-extraordinary-landscape-fires