Międzynarodowy zespół naukowców naczelnych opublikował 25 najbardziej zagrożonych gatunków naczelnych w Azji, Afryce, Madagaskaru i Ameryce Południowej w latach 2023–2025. Publikacja, wspierana przez niemieckie Centrum Prymatere.
„Sytuacja jest dramatyczna. Jeśli nie działamy teraz, stracimy niektóre z tych gatunków na zawsze”, ostrzega Christian Roos, genetyk w niemieckim centrum naczelnych. „Ale jest nadzieja – jeśli nauka, polityka i społeczeństwo podejmują działania”. Raport, opracowany przez wiodących prymatologów i ekologów, podkreśla pilną potrzebę ukierunkowanych wysiłków ochrony w celu zapobiegania ostatecznemu wyginięciu tych gatunków.
Najważniejsze ustalenia raportu
Grupa ekspertów składających się z członków Międzynarodowej Związku Organizacji Organizacji Ochrony Środowiska (IUCN) i Conservation International (CI), a także Międzynarodowego Towarzystwa Primatologicznego (IPS) opracowały listę 25 najbardziej zagrożonych gatunków naczelnych na świecie. Zniszczenie siedlisk, polowanie, zmiany klimatu i nielegalny handel dziką przyrodą są największym zagrożeniem dla zwierząt.
Najbardziej zagrożone gatunki to tapanuli orangutan (Pongo tapanuliensis) na Sumatrze, a pozostało tylko około 800 osób. To sprawia, że jest to najbardziej zagrożone gatunki małpy ze wszystkich. Zostało to odkryte tylko w 2017 r. Przez naukowców DPZ. Jego kształt czaszki, uzębienie i geny różnią się od gatunków innych gatunków orangutan. Zostało to ujawnione przez obszerne analizy morfologiczne i genetyczne orangutanów, w których zaangażowany był również Christian Roos.
Wielu lemurów na Madagaskaru jest również zagrożonych wyginięciem, w tym myszy Lemur Madame Berthe (Microcebus berthae). Najmniejszy naczelność na świecie, wadze zaledwie 30 gramów, został odkryty w 1993 roku przez naukowców DPZ w pobliżu stacji polowej w Forêt de Kirindy. Jego populacja znacznie spadła w ciągu ostatnich trzech lat. „Gatunek ten zniknął również z większości pozostałych nienaruszonych lasów, co wskazuje na przerażające konsekwencje dla możliwych środków ochrony. Może to być pierwszy naczelny, który straciliśmy na zawsze w XXI wieku, ponieważ nie ma też populacji w niewoli”, mówi Peter Kappeler, szef stacji polowej w Forêt de Kirindy.
Środki w celu ochrony naczelnych
Raport wzywa pilnie do rozszerzenia kluczowych środków ochrony obszaru i spójnego egzekwowania tych środków w celu trwałego zachowania krytycznych siedlisk. Jednocześnie raport podkreśla znaczenie aktywnego angażowania społeczności tubylczych i lokalnych oraz wzmacniania ich jako zarządców własnych regionów. Wzywa również do kompleksowej reformy polityki, w szczególności poprzez zaostrzenie przepisów przeciwko nielegalnym handlu dziką przyrodą i ciągłym wylesianiu. Wreszcie raport podkreśla pilność mobilizacji wystarczających zasobów finansowych do skutecznego wdrożenia długoterminowych programów ochrony. „Każdy gatunek naczelny, który tracimy, oznacza nie tylko nieodwracalną stratę dla przyrody, ale także dla nas ludzi” – mówi Roos. „Ponieważ naczelne są nie tylko fascynującymi zwierzętami – są także kluczowymi gatunkami naszych ekosystemów”. Jeśli kluczowy gatunek przestaje istnieć, żaden inny gatunek nie jest w stanie zajmować swojej niszu ekologicznego i odpowiadającego im radykalne zmiany ekosystemu.
25 najbardziej zagrożonych naczelnych na świecie
Co dwa lata 25 najbardziej zagrożonych gatunków naczelnych na świecie ogłasza się na spotkaniu Międzynarodowego Towarzystwa Primatologicznego w celu zwiększenia świadomości społecznej na temat krytycznej sytuacji naczelnych. Wymieniając zagrożone naczelne, naukowcy chcą zwrócić globalną uwagę na los naszych najbliższych krewnych i zebrać fundusze na środki badań i środków ochrony. Raport opiera się na wiedzy ponad 100 naukowców na całym świecie.