Dinozaury zdobywają całą chwałę. Ale aetozaury, ciężko opancerzony kuzyn współczesnych krokodyli, rządziły światem przed dinozaurami. Te zbiorniki triasu miały różne kształty i rozmiary, zanim wyginęły około 200 milionów lat temu. Dziś ich skamieniałości można znaleźć na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy i Australii.
Naukowcy wykorzystują płytki kostne tworzące zbroję aetozaurów do identyfikacji różnych gatunków i zazwyczaj nie mają do pracy wielu skamieniałych szkieletów. Jednak nowe badania prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Teksasu w Austin skupiają się na zbroi aetozaura, której większość głównych części jest nienaruszona.
Kombinezon – zwany pancerzem – jest kompletny w około 70% i zakrywa wszystkie główne obszary ciała.
„Mamy elementy rozciągające się od tylnej części szyi i ramion aż do czubka ogona” – powiedział William Reyes, doktorant w UT Jackson School of Geosciences, który kierował badaniami. „Zwykle można znaleźć bardzo ograniczony materiał”.
Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie The Anatomical Record.
Reyes i jego współpracownicy wykorzystali zbroję do zidentyfikowania okazu jako nowego gatunku aetozaura, który nazwali Garzapelta muelleri. Nazwa „Garza” nawiązuje do hrabstwa Garza w północno-zachodnim Teksasie, gdzie znaleziono aetozaura, a „Pelta” to po łacinie tarcza, co jest ukłonem w stronę silnie ufortyfikowanego ciała aetozaurów. Nazwa gatunku „muelleri” nawiązuje do paleontologa, który jako pierwszy ją odkrył, Billa Muellera.
Garzapelta żył około 215 milionów lat temu i przypominał współczesnego krokodyla amerykańskiego – ale miał znacznie bogatszy pancerz.
„Weź współczesnego krokodyla i zamień go w pancernika” – powiedział Reyes.
Kościste płytki pokrywające Garzapeltę i inne aetozaury nazywane są osteodermami. Były osadzone bezpośrednio w skórze i tworzyły zbroję, dopasowując się do siebie jak mozaika. Oprócz ciała pokrytego płytkami kostnymi, boki Garzapelty były otoczone zakrzywionymi kolcami, które zapewniały kolejną warstwę ochrony przed drapieżnikami. Chociaż dzisiejsze krokodyle są mięsożercami, naukowcy uważają, że aetozaury były przede wszystkim wszystkożerne.
Kolce na Garzapelcie są bardzo podobne do tych występujących u innego gatunku aetozaurów, ale zaskakująco badacze odkryli, że te dwa gatunki są ze sobą jedynie w odległy sposób spokrewnione. Odkryli, że podobieństwa są przykładem ewolucji zbieżnej, niezależnej ewolucji podobnych cech u różnych gatunków. Rozwój lotu u owadów, ptaków, ssaków i obecnie wymarłych pterozaurów jest klasycznym przykładem tego zjawiska.
Według Reyesa szereg unikalnych cech na płytkach Garzapelty wyraźnie wskazywał, że jest to nowy gatunek. Obejmują one zarówno dopasowanie płytek do siebie, jak i unikalne guzki i wypukłości na kościach. Jednak ustalenie, gdzie Garzapelta pasuje do większego drzewa genealogicznego aetozaurów, było większym wyzwaniem. W zależności od tego, na którą część zbroi badacze położyli nacisk w swojej analizie, Garzapelta trafiał w bardzo różne miejsca. Pancerz spływający po jego grzbiecie przypominał zbroję jednego gatunku, podczas gdy jego kolce w środkowej części przypominały zbroję innego gatunku.
Kiedy badacze ustalili, że kolce ewoluowały niezależnie, byli w stanie ustalić, gdzie Garzapelta najlepiej pasuje do innych gatunków aetozaurów. Niemniej jednak Reyes powiedział, że badania pokazują, jak zbieżna ewolucja może skomplikować sytuację.
„Odnotowano już wcześniej zbieżność osteoderm u odlegle spokrewnionych aetozaurów, ale pancerz Garzapelta muelleri jest tego najlepszym przykładem i pokazuje, w jakim stopniu może do tego dojść, oraz jakie problemy powoduje w naszych analizach filogenetycznych” – powiedział Reyes.
Garzapelta jest częścią kolekcji skamieniałości Uniwersytetu Technologicznego w Teksasie. Większość ostatnich 30 lat spędził na półce, zanim Reyes natknął się na niego podczas wizyty. Bill Parker, ekspert w dziedzinie aetozaurów i paleontolog parkowy w Parku Narodowym Petrified Forest, który nie brał udziału w badaniach, powiedział, że zbiory uniwersyteckie i muzealne odgrywają kluczową rolę w umożliwieniu tego typu badań.
„Te okazy nie zostały wykopane w polu wczoraj” – powiedział. „Przebywają w muzeum od kilkudziesięciu lat i wystarczy, że pojawi się ktoś taki jak Will i w końcu zdecyduje się je przestudiować i ożywić”.
Oprócz tego, że różne gatunki mają inny pancerz, możliwe jest, że wiek lub płeć zwierzęcia również mogą mieć wpływ na wygląd pancerza. Reyes bada obecnie te kwestie, badając skamieliny aetozaurów w kolekcji Jackson School, z których większość odnaleziono w latach czterdziestych XX wieku w ramach wykopalisk prowadzonych przez administrację Works Progress.
Badania zostały sfinansowane przez National Science Foundation i Jackson School.
Współautorami badania są Jeffrey Martz, profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Houston-Downtown i Bryan Small, pracownik naukowy w Museum of Texas Tech University.